Кактус
Америкалық жазушы Оливер Генри (шын есімі – Уильям Сидни Портер) 1862-1910 жылдар аралығында өмір сүрген. Ол – әңгіме жанрының хас шебері. Қаламгердің шығармалары оқырмандарды астарлы әзілмен және тосын түйінмен қызықтырып, тартады. Бір туындысын оқығаннан кейін келесі әңгімесімен де танысқыңыз келеді. 1899-1910 жылдар аралығында небәрі 11 жыл шығармашылықпен айналысқан жазушының көзі тірісінде 11 әңгімелер жинағы жарық көрген. Оның бір шығармасын аударып, назарларыңызға ұсынамыз.
Оливер Генри
Уақыттың ерекшелігі – өткен мен бүгіннің, бүгін мен ертеңнің бір-бірімен тығыз байланыста екендігінде. Мысалы, ажал дариясына батып бара жатқан адамның көз алдынан бір сәтте бүкіл өмірі дөңгелеп өтетіні даусыз; сол сияқты, бір адамның қолғабын шешіп жатқан қас-қағым ғана сәтте тұтас бір махаббат хикаясын еске алатынына сену де қиын емес.
Пәтеріндегі үстелдің жанында бойдақ Трайсдейл қазір осы халді кешіп тұр еді. Үстелдің үстінде қызыл қыш құмырада көзге ерекше көрінетін әлдебір жасыл түсті өсімдік өсіп тұрған болатын. Бұл – ұзын тікен жапырақтары самал желмен ұдайы тербеліп, қараған адамды еліктіретін өзіндік тартылыс күші бар, кактус өсімдігінің бір түрі еді.
Трайсдейлдің досы, қалыңдықтың ағасы, буфеттің жанында өзіне назар аударылмай, мән берілмей қалғанына шағымданып тұрды. Екеуі де сәнді киімде болатын. Олардың шекпеніндегі ақ ленталар күңгірт пәтерде жұлдыздай жарқырайды.
Трайсдейл асықпай қолғабын шешіп жатқанда соңғы бірнеше сағаттың жанды қинап, жүрек ауыртар сәттері есіне түсті. Оның мұрнына әлі де шіркеудің жанына қойылған гүл шоқтарының жұпар иісі келетіндей, құлағына мәдениет сақтап, әдептен озбай, сыбырлап сөйлескен мыңдаған дауыстар естілетіндей. Әсіресе, Оны (ғашығын) өзге ер адаммен некелестіріп жатқан дін қызметкерінің саңқылдаған үні жадынан өшпей, жанын ауыртады.
Соңғы кездері Одан қалай айрылып қалғанын түсінуге тырысып, өзін ауыр ойлармен іштей мүжіп, жегідей жеу Трайсдейлдің үйреншікті әдетіне айналып үлгерген-ді. Ғашығынан біржола айрылғанын түсінген үмітсіз шақта есеңгіреп тұрып, ол өзінің шынайы бет-бейнесін, нағыз болмысын көрді. Осы уақытқа дейін адамға көрік берер әшекейге балап тағынып жүрген екіжүзділік пен өзімшілдік, шын мәнінде, ешқандай да әшекей емес, бар болғаны ақымақтық екенін ұғынды. Өзінің жан дүниесі өзгелер үшін ақымақтықпен «әшекейленгенін» ойлағанда, ол ұяттан өртеніп кете жаздады. Оның жан сарайының сауыты атаққұмарлық пен тәкаппарлықтан жасалған болатын. Ал ғашығы мұндай жаман қасиеттердің бәрінен таза еді. Бірақ Одан неге айрылды?!
…
Ағылшын тілінен аударған
Алпамыс Бауыржанұлы
(Толық нұсқасын газеттің №5 (3639) санынан оқи аласыздар)